Hoe je meer biodiversiteit in de omgeving brengt
De biodiversiteit is een essentiële schakel in de levensondersteunende processen op aarde. Volgens het Wereld Economisch Forum zou een investering in de verbetering van de natuur, jaarlijks 10 triljard dollar aan economische voordelen kunnen opleveren. Biodivers gras is laagdrempelig maar kan een aanmerkelijk resultaat creëren.
Een afgewogen biodiversiteit is essentieel voor een gezond milieu en een goede kwaliteit van leven. Ook helpt het een gezonde voedselketen in stand te houden en om een betere natuurlijke weerstand tegen ziektes te kweken. Elke euro die we in natuurherstel en -behoud investeren levert tussen de EUR 7,50 en EUR 200 winst op voor de samenleving. Een deel daarvan is dankzij extra inkomsten maar die winst is vooral omdat schade en reparatiekosten vermeden worden.
Een betere biodiversiteit kan al heel laagdrempelig worden gerealiseerd door in plaats van in een strakke, groene grasmat juist in een bloem- of kruidenrijk veld te investeren. Het verschil in initiële investering wordt al snel terugverdiend dankzij de lagere onderhoudskosten en de natuur-rijkere omgeving. Een onlangs in Zutphen gehouden verkennend belevingsonderzoek toont aan dat burgers een bloemrijkere grasvegetatie meer waarderen. Ook bleek uit tellingen op twee proefvlakken dat bloemen (spontaan) veelvuldig opkomen en frequent door insecten worden bezocht.
Kleurrijk gras beter gewaardeerd
Het verkennend belevingsonderzoek was onderdeel van een onderzoek naar de beste inzaaimethode voor kruidenrijk gras. Op twee plots zijn vier verschillende zaaimethoden gebruikt om kruiden- en bloemrijk graszaad in de grond te brengen. Het onderzoek is onderdeel van de PPS Grasvelden, Klimaat en Biodiversiteit waarin de graszaadveredelaars, de branchevereniging BSNC, Wageningen Universiteit en Research, het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de Koninklijke Nederlandse Golf Federatie, samenwerken. Deelnemers aan het belevingsonderzoek werd gevraagd te beschrijven wat ze aantrekkelijk vinden aan een grasvegetatie zonder (bloemrijke) kruiden (ofwel gazon) en aan een bloemrijke grasvegetatie. Ook werd hen gevraagd hoe ze een bloemrijke grasvegetatie beleven. Uit de antwoorden blijkt dat mensen vooral het strakke, nette en homogene van een gazon waarderen. Tegelijkertijd loofde men de afwisseling, diversiteit, natuurlijkheid en het kleurrijke en rustgevende karakter van bloemrijke grasvegetatie. Gevraagd naar hun beleving van de bloemrijke grasvegetatie, werd deze vaak als mooi, natuurlijk en dynamisch omschreven. Het maakte de mensen nieuwsgierig naar de natuur en veel deelnemers gaven aan dat het hen een gelukkig gevoel geeft. Toen ze gevraagd werden te kiezen uit vegetatie met uitbundige, kleurrijke bloemen, vegetatie die spontaan groeit, een afwisselende vegetatie of een vegetatie met ingetogen kleurrijke bloemen of een gazon, koos het merendeel voor een vegetatie die uitbundig en kleurrijk is. In zo’n vegetatie zijn bloemen met paarse en roze kleuren dominant vergeleken met het wit en geel in vegetatie dat wat meer ingetogen is.
Insectenmagneten
Eén jaar na het inzaaien is ook in kaart gebracht welke ingezaaide soorten zijn opgekomen, welke bloemen en kruiden spontaan zijn verschenen en hoe insecten reageren.
Van de ingezaaide soorten zijn het Duizendblad, de Gele kamille, de Gewone rolklaver, de Smalle weegbree en de Rode klaver verschenen. Die zijn verrijkt met de spontane groei van Klein streepzaad, het Gewoon biggekruid, Jacobskruiskruid, de Paardenbloem en de Gewone hoornbloem. Uit een telling bleek dat met name de Gele kamille en het Jacobskruiskruid veel insecten trokken zodra ze bloeiden. Bij het merendeel daarvan waren zweefvliegen, maar ook bijen en vlinders waargenomen. Wat opviel was dat de Rode klaver de grootste variatie aan insecten aantrok. Naast de genoemde zweefvliegen, bijen en vlinders werden op de Rode klaver ook hommels en wespen aangetroffen.
Door de gegevens naast de verschillende bewerkings- en inzaaimethodes te leggen, concluderen de onderzoekers dat de methodes volveldsfrezen, volveldsinzaaien en scalperen, stroken frezen met rijen inzaai één jaar na inzaaien het hoogste percentage kieming laten zien van ingezaaide bloemzaden. Dit gaat hand in hand met de hoogste bloembeschikbaarheid in deze proefvakken. Beide methodes registreerden ook het grootste aantal insectenbezoeken van de vier methoden.
Hoe te integreren?
Met name de 140.000 kilometer berm langs wegen, de 17.500 kilometer bij dijken en de ongeveer 3.000 kilometer langs het spoor in ons land lenen zich om met bloemen- en kruidenrijk gras ingezaaid te worden. Deze grassen kunnen echter ook in kleine perceeltjes in de wijk of zelfs niet-gebruikte stukjes gazon worden toegepast. Om optimaal van het mengsel te profiteren is het wel belangrijk om alle andere betrokkenen te informeren. Aangeraden wordt om deze grassoorten onderdeel te laten zijn van een groter, veelomvattender biodiversiteitsplan. De biodiversiteit hangt namelijk samen met onze klimaatbestendigheid en is ook belangrijk voor onze energietransitie, ons woongenot, gezondheid, water en groenbeheer en de wijze waarop we spelen en recreëren. Daarom is het verstandig de streefbeelden voor een biodiverse omgeving of landschap goed te beschrijven, vast te leggen en met alle betrokkenen te delen. Zo komen deze grassoorten het beste tot hun recht en zijn ze het meest effectief wanneer ze minder frequent en meer gevarieerd gemaaid worden. Dat resulteert in een ander beeld en vereist een andere acceptatie (vanuit de omgeving).
Maai Mei Niet
Juist nu het voorjaar dit jaar trager op gang komt, hebben insecten en kleine zoogdieren wat meer baat bij extra bescherming. Ook de grassen zelf hebben meer tijd nodig om tot bloei te komen. De actie ‘Maai mei niet’ roept daarom op om gras in de maand mei sowieso niet te maaien. Feitelijk hoeft bloemen- of kruidenrijk gras slechts één tot twee keer per jaar gemaaid te worden. Afhankelijk van hoe voedselrijk de bodem is, dient het maaisel uiteindelijk wel of niet afgevoerd te worden. Belangrijk is dat het maaien van grote percelen in delen gebeurt zodat de insecten en zoogdiertjes toevlucht kunnen zoeken in het stuk dat tijdelijk overgeslagen wordt. Wanneer grote oppervlakken in één keer gemaaid worden dan maakt de kale vlakte hen kwetsbaar voor de invloeden van het weer of de omgeving. Ook maakt dit van nuttige dieren of insecten, prooidieren voor ander wild.
Bloemenrijke- en kruidenrijke grassen zijn essentieel voor onze zowel ons huidig als toekomstig leefgenot en welzijn. Een goed mengsel en slimme bodembewerking laten de bodem renderen. Dat is iets waar insecten en kleine zoogdieren van profiteren en dat anderen waarderen.
