Hoe gras stedelijke omgevingen verduurzaamt

Vanaf eind 2025 worden gemeenten geacht meer taken van de nationale overheid op zich te nemen. Ook ontvangen gemeenten straks uit Den Haag minder financiële steun. Die ontwikkelingen komen nog eens bovenop de toenemende uitdagingen qua volksgezondheid en welzijn en om de gevolgen van klimaatverandering te bestrijden. Gras biedt laagdrempelige en betaalbare oplossingen.

Tot 2026 krijgen de 342 gemeenten van de nationale overheid jaarlijks ruim 35 miljard euro toebedeeld. Daarna zal die vaste pot elk jaar met zo’n 2 miljard euro worden gereduceerd zodat de staatschuld kan worden verminderd.

Tegelijkertijd vergrijst de samenleven, terwijl die ook tevens mondiger, veeleisender en multicultureler wordt. En thema’s als duurzaamheid, leefbaarheid maar bovenal klimaatbestendigheid dringen nadrukkelijker om aandacht . ‘Meer groen’ is nu al een veelgehoorde kreet. Ontwikkelingen zoals klimaatverandering en de focus op een duurzame samenleving maken investeringen in meer groen, onvermijdelijk. De snelste, meest effectieve en meest betaalbare manier om daar gehoor aan te geven, is door meer gras in te zaaien. 

Sporten en recreëren

Topsporters hebben gras altijd al de voorkeur gegeven. Vanaf 2025 is een stadionveld van gras in het Betaald Voetbal zelfs verplicht. Maar ook de meeste amateursporters en recreatieve bewegers verkiezen bewegen in een groene, natuurlijke omgeving. Allereerst is dat omdat gras verkoeling biedt en zo de temperatuur reguleert. Het grote bladoppervlak helpt gras om veel water te verdampen terwijl de lichte kleur ervan, minder zonlicht absorbeert. Bovendien zorgt de poreuze structuur van het grasplantje voor een goede lucht- en vochtcirculatie.

Gras realiseert ook een gezondere omgeving. Het filtert koolstofdioxide, stikstofoxiden en fijnstof uit de lucht en vangt met zowel haar bladeren zelf, kleine haren op de blaadjes als door middel van hun wortels, fijnstof op. Zeker in omgevingen met een hoge concentratie fijnstof, kan gras dat percentage met enkele procenten terugdringen. Gras bij sport- en beweegomgevingen maken mensen dus dubbel beter.

Wonen en ontspannen

Bewoners in woonomgevingen met meer natuurlijke elementen zoals groen of water, leven ontspannener en ervaren minder angststoornissen. Ook grijpen zij minder snel naar antidepressiva of zijn ze minder afhankelijk van andere medicijnen. Onderzoek heeft aangetoond dat ze een betere algehele gezondheid hebben terwijl de rust die zij ervaren, hun zelfdiscipline verhoogt waardoor hun productiviteit hoger is.

Bij kinderen die opgroeien in een groene omgeving wordt 10% minder medicatie tegen ADHD voorgeschreven dan bij kinderen die opgroeien in een verstedelijkte omgeving. Ook melden scholen met zogenaamde Groene Schoolpleinen minder incidenten met pesten. De groene omgeving, vaak vormgegeven door gras, draagt dus bij aan een betere, hechtere en gezondere samenleving. Maar dankzij gras gaan we er ook financieel op vooruit. Zo ervaren huizen met een (onderhoudsarme) tuin of met groen, grasveldjes of parkjes in de omgeving, een positief effect op de vastgoedprijs.

Infrastructurele werken

Gras is een goede, laagdrempelige manier om (grote) infrastructurele werken te ondersteunen, te maskeren of juist te markeren. Denk daarbij aan onze dijken, militaire verdedigingswerken of juist het strakke gazon rondom een kunstwerk.

Een goed gewortelde grasmat kan de functionaliteit verstevigen. Bovendien helpt de hoge waterdoorlatendheid van gras om de neerslag te absorberen en te reguleren. Dat maakt grassen een goede start voor effectieve WADI’s. Juist in dat soort oplossingen zullen we de komende jaren extra moeten investeren.

Bermen en dijken lenen zich ook uitstekend om de biodiversiteit te stimuleren. Behalve mooi en fleurig kunnen speciale grasmengsels ook bepaalde vogels, insecten of kleine zoogdieren aantrekken. Die zijn stuk voor stuk een verrijking voor de omgeving. Denk daarbij aan bijen die afkomen op nectarrijke bloemen en, tussendoor, gewassen polineren. Of mieren die in het gras beschutting vinden en, tegelijkertijd, helpen zaden te verspreiden en de omgeving te zuiveren. Beiden zijn overigens ook voedingsbronnen voor vogels en andere insecten. Wie dus slim kiest voor wat betreft de grassoort, kan de aanwezigheid van bepaalde insectensoorten of andere dieren stimuleren en zo een ketenwerking in gang zetten. Een goed voorbeeld is het gebruik van speciale grasmengsels die er, uiteindelijk, toe leiden dat problemen zoals de Eikenprocessierups of andere plagen op natuurlijke wijze worden aangepakt of zelfs kunnen worden geweerd.

Veelvuldig getoetste kwaliteit

De Grasgids helpt om het juiste gras of grasmengsel te kiezen. Deze gids is een leidraad voor de toepassing van grasrassen en -mengsels voor sport, gazon, recreatie, berm, dijk en golfgreen en wordt in het vierde kwartaal van elk jaar uitgegeven. Het is dus een nuttig eindejaarsgeschenk. De Grasgids biedt een overzicht van de beste grassen en grasmengsels die de Nederlandse graszaadveredelaars bieden. Grassen in de Grasgids zijn objectief beoordeeld en worden elke twee jaar, op basis van specifieke criteria voor de betreffende toepassing, door Wageningen University and Research opnieuw getoetst. Alleen nieuwkomers die daadwerkelijk beter zijn dan grassen die al in de Grasgids zijn opgenomen, worden aan de lijst toegevoegd. De grassen die het minst presteren, worden langzaam afgevoerd. Zo bevat het overzicht altijd een actueel overzicht van de beste grassen die worden aangeboden. Labels zoals het NAK-Label of Oranjeband-label bieden de consument zekerheid voor wat betreft de samenstelling en kwaliteit van de graszaadmengsels.

Eenvoudig in onderhoud

Wie in gras investeert, investeert ook, letterlijk en figuurlijk, in leven. Gras vraagt aandacht. Maar wie de status van het gras regelmatig controleert en daar op acteert door, bijvoorbeeld, regelmatig door te zaaien, ziet op de langere termijn dat die noodzaak voor, en intensiteit van het onderhoud, langzaam afnemen. Alleen het maaien blijft een terugkerende bezigheid. Hoe vaak precies, hangt sterk af van welk type gras u kiest. Naast grassen die bestand zijn tegen een hoge betredingsdruk, veel schaduw, hogere temperaturen of juist ontkiemen bij lagere temperaturen en grassen die goed bestand zijn tegen ziekten, een zoute omgeving of een tekort aan water, hebben de diverse graszaadveredelaars zeker ook grassen ontwikkeld die relatief minder vaak gemaaid hoeven te worden.

De diversiteit aan grassen is enorm, net als het grote aantal oplossingen die ze bieden. Gras is een laagdrempelige, betaalbare, slimme en duurzame invulling van de openbare ruimte en een verrijking voor onszelf en onze omgeving. Gras erop!