Gras als regulator voor de temperatuur

Wetenschappers voorspellen dat aan het eind van deze eeuw de gemiddelde temperatuur zo’n 7 tot 8⁰Celsius hoger zal liggen dan nu het geval is. Gras kan een belangrijke rol spelen bij het reguleren van de temperatuur. Wie investeert in gras zorgt ervoor dat een zomerse dag langer aangenaam zal blijven. Ook helpt het ons om een temperatuurpiek beter te verdragen.

Het is algemeen bekend dat gras overdag warmte absorbeert en dat het deze warmte ’s avonds weer geleidelijk terug in de lucht brengt. Gras onttrekt die warmte overdag aan de zonnestralen en slaat die tijdelijk op in haar eigen systeem. De zonnestralen zijn belangrijk omdat het gras deze nodig heeft om de fotosynthese in gang te zetten. Bij dat proces zetten planten en grassen, onder invloed van energie uit licht, water en koolstofdioxide om naar glucose en zuurstof. Waar planten en grassen die glucose nodig hebben om zelf te overleven, wordt het ‘afvalproduct’ zuurstof, afgestoten. Gelukkig weten mens en dier daar wel raad mee.

Van de 7 tot 8⁰Celsius temperatuurstijging die wetenschappers voorspellen voor het einde van deze eeuw, zal 2 tot 3 graden direct het gevolg zijn van de groeiende verstedelijking. Een temperatuur die 7 of 8 graden hoger ligt dan dat we gewend zijn, zal grote gevolgen hebben voor de natuur. Investeren in groen blijft daarom noodzakelijk. Het multifunctionele karakter van gras en de beperkte noodzaak voor onderhoud, maakt gras een ideale investering om stedelijke gebieden aantrekkelijk, gezond en leefbaar te houden.

Groot verschil

Wie de proef op de som wil nemen om te ervaren hoe groot de bijdrage is van gras bij het reguleren van de temperatuur, moet op een zomerse dag in de namiddag maar eens blootvoets op zowel gras als asfalt gaan lopen. Hoe groot dat verschil kan zijn, is de afgelopen jaren door vele onderzoekers van diverse universiteiten onderzocht. De onderzoekers aan de Universiteit van Manchester kwamen tot de conclusie dat dat temperatuurverschil kan oplopen tot ruim boven de 20⁰C. Ook tussen groen gras en kunstgras kan het verschil fors zijn. Metingen op zomerse dagen in 2019, lieten waardes zien van bijna 50⁰C verschil.

Gras is koeler, en dus aangenamer, om verschillende redenen. Allereerst absorbeert de groene kleur van gras minder warmte dan de zwarte kleur van het asfalt. De kleur zwart is, in feite, een mengelmoes van alle kleuren uit ons kleurenspectrum. Absorptie is een fysisch verschijnsel waarbij bepaalde energie zoals geluidsgolven, deeltjes of elektromagnetische straling, door een ander systeem geheel of gedeeltelijk wordt opgenomen en wordt omgezet naar een andere energievorm. De absorptie van elektromagnetische straling zoals zichtbaar licht, speelt daarbij een belangrijke rol. Deze kan op verschillende manieren plaatsvinden maar belangrijk is om te weten dat een oppervlak alleen die kleuren zal absorberen die het zelf niet heeft. Wit licht bevat voornamelijk rode en blauwe tinten wat maakt dat het gras deze zal absorberen. Omdat zwart een combinatie is van alle kleuren, zal een zwart oppervlak vrijwel alle energie uit licht juist doen reflecteren.

Daarnaast profiteert het gras van de onregelmatigheid van het oppervlak. Een gezond grasveld bevat ongeveer 6 grasplantjes per 25mm2. Elk plantje draagt op z’n eigen manier bij om het licht en de zonnestralen te breken. Op die manier voorkomt het dat het oppervlak gaat schitteren of dat de zonnestraling wordt gereflecteerd. Dat effect wordt zelfs bereikt wanneer het gazon meer iets van een strak biljartlaken wegheeft.

Ondanks deze kennis kan met kunstgras niet hetzelfde effect worden bereikt. Hoewel kunstgras tegenwoordig veel weg heeft van gras, blijven de plastic vezels schitteren waardoor het de warmte terug naar boven stuurt. Daarnaast heeft plastic de nare eigenschap dat het warmte geleidt, in plaats van absorbeert.

Natuurlijk systeem

Los van de fysieke eigenschappen van de grasvezel en het gazon, heeft gras nog een ander belangrijk voordeel. Om ervoor te zorgen dat het de warmte van de zonnestralen kan overleven, scheidt het vocht af dat afvalstoffen naar buiten transporteert. Dat vocht verdampt vrijwel onmiddellijk en vorm zo een verkoelende deken.

Hoeveel dat is zal afhankelijk zijn van vele factoren maar het Lawn Institute uit Amerika claimt dat één hectare gras goed is voor de verdamping van bijna 19.000 liter. Dit transpiratieproces helpt te voorkomen dat 50% van de hitte van de zon daadwerkelijk het gras bereikt. Voorwaarde is natuurlijk wel dat gras voldoende toegang heeft tot water in de directe omgeving.

Het positieve effect van gras zal vrijwel altijd worden gemerkt. Zelfs wanneer er sprake is van een klein stukje grond dat naar gras wordt omgezet. Een voor- of achtertuin inzaaien met gras, in plaats van het te betegelen, heeft ook een positief effect op de energierekening. Het koelend effect van gras voorkomt dat de airconditioning extra (hard) moet werken om ook binnen een aangename temperatuur te hebben. Het is sowieso raadzaam om voor- of achtertuinen te vergroenen omdat dat helpt om een natuurlijke waterberging te bereiken. Eén van de grootste problemen die Nederland de komende jaren moet gaan vrezen, is het managen van de neerslag. Nederland zal vaker te maken gaan krijgen met langdurige en hevigere buien. Ons riool is daar niet op berekend. Wanneer we dat water (tijdelijk) op locatie kunnen bergen, dan voorkomen we problemen zoals huizen en straten die blank komen te staan of schade aan infrastructuur als gevolg van de druk of kracht van het water. Het opgeslagen water zal op momenten wanneer van lange droogte een welkome aanvulling zijn voor het gras. Dankzij dat vocht kan gras haar rol als regulator van de temperatuur, blijven spelen.

Goed balanceren

Wie het maximale uit de verkoelende eigenschappen van gras wil halen, dient de keuze voor de juiste grassoort nauw af te stemmen met de rest van de omgeving. Wilt u grasmat in de tuin of juist op dat bitumendak op de garage? Of lijkt een daktuin op grote hoogte u een aardig idee? Niet elk gras kan goed tegen de schaduw van bomen of panden in de omgeving. Ook de hoogte waarop natuur wordt aangelegd, kan een rol spelen.

Met gras brengt u wat kleur en frisse natuur in de omgeving. Het zijn meteen ook die kenmerken die u helpen om de temperatuur te reguleren en zo een beter leefbare omgeving te creëren.