Een schonere lucht dankzij gras
Het afgelopen jaar is nog maar eens gebleken hoe belangrijk schone en gezonde lucht voor ons is. Zoals bekend wordt de broodnodige zuurstof door bomen, planten maar ook door gras geproduceerd. De invloed van gras blijkt vaak onderbelicht, maar recente studies zetten het steeds meer in de picture.
Gras is de derde grootste zuurstofproducent ter wereld. Het zuurstof dat het produceert is een bijproduct van een proces om zelf te kunnen overleven. Plankton, bomen, planten en dus ook gras zetten, met behulp van lichtenergie, schadelijke koolstofdioxide uit de lucht om naar de koolhydraten die ze nodig hebben om te overleven. Toch blijft de invloed van gras vaak onderbelicht terwijl dat onterecht is. Zo stelde eind jaren ’90 de Universiteit van Maryland in de VS al vast dat 2m2 gras dagelijks net zoveel zuurstof produceert als dat een gezin van vier personen per dag consumeert. Een grasveld met een oppervlak vergelijkbaar met dat van een voetbalveld kan dus, in theorie, genoeg zuurstof produceren om dagelijks tenminste 130 mensen daarvan te laten profiteren.
Wel maakt het soort gras een groot verschil, zo concludeerde James Tokushisa van de Universiteit van Virginia in de VS. De geproduceerde hoeveelheid zuurstof verschilt per grasplant omdat de omvang van het oppervlak van de grasspriet bepalend is. Hoe groter het oppervlak van de grasspriet, hoe meer huidmondjes aanwezig zijn die de kooldioxide en zonlicht consumeren om, vervolgens, vocht en zuurstof te transpireren. Kortom: hoe grover het gras, hoe hoger de zuurstofproductie.
Afvanger van fijnstof
Gras, ongeacht of het nu om een mooi gazon, sportveld of berm gaat, speelt ook een rol bij het onttrekken van fijnstof aan de lucht. Dat doet het door fijnstof te binden of de binding elders te stimuleren. Wikipedia omschrijft fijnstof als ‘een mengsel van microscopisch kleine vaste deeltjes die kleiner zijn dan 10 micrometer. Deze deeltjes zijn van verschillende grootte, herkomst en chemische samenstelling.’ In 2016 concludeerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat ruim de helft van de totale sterfte aan hart- en vaatziekten wereldwijd, veroorzaakt wordt door luchtverontreiniging. De Nederlandse Gezondheidsraad legde in 2018 zelfs een direct verband tussen langdurige blootstelling aan fijnstof en de kans op hart- en vaatziekten, de toename van klachten omtrent de luchtwegen en de kans of verergering van astma (vooral bij kinderen). Door fijnstof te (helpen) binden, zuivert gras de lucht.
Fijnstof is alom aanwezig en met name in bebouwde en industriële gebieden. Fijnstofvervuiling wordt echter ook veroorzaakt door het verkeer. Gras helpt de luchtverontreiniging terug te brengen door fijnstof te hechten en het hechtingsproces voor fijnstof te stimuleren. Fijnstof hecht zich aan grote en plakkerige oppervlakken. Dat maakt dat juist naaldbomen worden geprezen om hun rol bij het hechten van fijnstof. De plakkerige naalden zijn ideaal om de fijnstof te binden. Onderzoek in Engeland toont echter aan dat ook de aanwezigheid van gras een grote rol speelt. Bij een test in de West-Midlands concludeerde de onderzoekers dat een bedekking van 25% met groen, een fijnstofverlaging van 10% kan opleveren. Het ‘groen’ waar deze onderzoekers over spreken wil niet per definitie ‘gras’ betekenen maar wel wordt opgemerkt dat gras helpt wervelingen in de wind te stimuleren. Dankzij die wervelingen blijft het fijnstof in beweging en wordt het richting de bomen en struiken gedreven.
Verminderaar van CO2
Ook voor de beheersing van koolstofdioxide (CO2) is gras een goed medium. Gras leeft van koolstofdioxide en geeft ons, per saldo, daar vier keer zoveel zuurstof voor terug. Het belang van gras bij de opslag van CO2 is lange tijd onderbelicht gebleven omdat bomen, vanwege hun omvang, nu eenmaal meer CO2 omzetten naar zuurstof. Onderzoekers van de Universiteit van Californië concluderen echter dat dat beeld vertekend is. Zonder afbreuk te doen aan het CO2 volume dat bomen daadwerkelijk omzetten naar zuurstof, wijzen onderzoekers Pawlok Dass, Benjamin Z Houlton, Yingping Wang en David Warlind erop dat bomen tegenwoordig kwetsbaar zijn. Volgens hen geeft gras op veel plekken een betere balans om CO2 te beheersen. Als gevolg van extreme hittegolven, droogtes en bosbranden hebben bomen tegenwoordig steeds minder kans om lang te overleven. Met name in de semi-droge gebieden, die in totaal zo’n 41% van de aarde bedekken, zijn die kansen de afgelopen jaren stevig geslonken. Gras, daarentegen, kan veel beter tegen die langzaam wijzigende omstandigheden. De onderzoekers concluderen daarom dat de bijdrage van gras, in het verleden, onderbelicht is gebleven. Behalve de betere kans om te overleven, wijzen de onderzoekers er ook op dat dood en rottend groen, of het nu om dode bomen of gras gaat, CO2 afgeeft. Algemeen wordt aangenomen dat dat net zoveel is als dat ze ooit aan CO2 hebben geconsumeerd. De vroegtijdige sterfte van bomen werkt echter in hun nadeel. De weerbaarheid en flexibiliteit van gras daarentegen, helpt CO2 te blijven neutraliseren en zuurstof te blijven produceren.
De proef op de som
De introductie van robotmaaiers en slimmere voedingsstoffen geven de CO2-balans van gras tegenwoordig steeds meer een zetje in de positieve richting. Beiden kennen nauwelijks tot geen CO2-emissie. Om te kijken wat dat voor twee golfbanen in Zweden zou kunnen betekenen, werden de banen onderworpen aan een zogenaamde life cycle assessment. Zo konden ze hun energieverbruik en uitstoot van broeikasgassen evalueren. Voor de LCA werden de greens, tees, fairways en roughs allemaal afzonderlijk bekeken. Uit de analyse van de gegevens bleek dat het energieverbruik en de uitstoot van broeikasgassen het hoogste waren op de greens, gevolgd door de tees, de fairways en de roughs. Maar toen ze de gegevens nader bekeken bleek dat de omvang van de fairways en de roughs de eerste conclusies vertekenden. Door het geschatte gemiddelde jaarlijkse vastleggingspercentage van de bodem voor de fairway en rough in de beoordeling op te nemen, werd de koolstofvoetafdruk voor de fairway aanzienlijk verminderd. De rough kon zelfs als opslag voor CO2 worden aangemerkt. Wanneer de dosering van minerale N-meststoffen op, met name, fairways zou worden verminderd, dan zou dat de ecologische voetafdruk van golfbanen nog verder terugbrengen, zo luidde het oordeel.
Gras speelt een ongekend belangrijke rol bij het zuiveren en produceren van zuurstof. Als het niet direct bij dat proces betrokken is, dan speelt het wel een belangrijke rol om het voor andere gewassen te stimuleren of te faciliteren. Gras is dus echt een groene verbinder en absoluut een ondergrond die meer biedt dan alleen maar om op te recreëren.
