Juist in stedelijke omgevingen is de positieve impact van gras op onze leefomgeving en welzijn het allergrootst. Dat is de belangrijkste conclusie uit het onderzoek van advies- en ingenieursbureau Sweco Nederland naar de meerwaarde van (natuur)grasvelden voor de leefbare stad. Daarom zou speciaal in de steden goed moeten worden nagedacht of de grotere bedrijfszekerheid van kunstgras wel opweegt tegen die belangrijke voordelen van natuurgras als het gaat om klimaatadaptatie, biodiversiteit, duurzaamheid en gezondheid.
Sinds de millenniumwisseling zijn er in Nederland alleen al voor voetbal tegen de 2.000 kunstgraswedstrijdvelden aangelegd, waarmee zo´n 1.350 ha natuurgras is vervangen door kunstgras. Het is onmiskenbaar dat de bedrijfszekerheid van kunstgras groter is dan die van natuurgrasvelden, maar door de focus te hebben op slechts de wens voor meer kunstgras zijn de positieve eigenschappen van natuurgrasvelden voor de omgeving buiten beeld geraakt.
Aanwijsbare oorzaken
In Nederland zijn met name in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw op basis van cultuurtechnische uitgangspunten op relatief goedkope wijze duizenden natuurgrassportvelden gerealiseerd. Door het grote aantal velden werken verenigingen het wedstrijdprogramma op de zaterdag en zondag in een relatief kort tijdsbestek af.
Echter door aanwijsbare oorzaken als bezuinigingen op het onderhoud, het ontbreken van minimumeisen en normen en het ontbreken van de bereidheid voldoende financiële middelen vrij te maken voor de aanleg of renovatie, laat de kwaliteit van natuurgrasvelden soms te wensen over. Een situatie die de aanleg van meer kunstgrasvelden in de hand heeft gewerkt, eerst vooral voor hockey en later ook voor voetbal. De meeste zijn aangelegd in de Randstad en meer stedelijke regio´s.
Meer uren, lage kosten
Met de opgang van kunstgras is de vooruitgang in natuurgras helaas uit het oog verloren. Wist u bijvoorbeeld dat de bespelingstolerantie van natuurgras de afgelopen jaren met 20% is toegenomen? Tegenwoordig is een speelduur van 400 uur per jaar voor natuurgrasvelden zonder meer haalbaar, terwijl voor traditioneel aangelegde velden nog altijd wordt gerekend met 250 speeluren per jaar, een norm uit de jaren zeventig. Daarbij zijn de kosten voor de exploitatie van natuurgrasvelden relatief laag, zodat zeker bij kleinere verenigingen de huurprijzen binnen de perken gehouden kunnen worden. Op deze wijze blijft buitensport ook in de toekomst voor iedere bevolkingsgroep betaalbaar.
Positief voor omgeving en welzijn
Het is jammer dat de positieve eigenschappen die natuurgrasvelden op hun omgeving hebben wat op de achtergrond zijn geraakt, want juist deze eigenschappen zijn vandaag de dag van belangrijke toegevoegde waarde. Zo dragen natuurgrasvelden op verschillende manieren bij aan klimaatadaptatie. Regenwater wordt geborgen in de bodem onder natuurgrasvelden en vertraagd afgevoerd naar oppervlaktewater waardoor het risico op overstroming en riool-overstort wordt verkleind. Ook dempen natuurgrasvelden het hitte-eiland effect en leggen CO2 vast. Natuurgrasvelden versterken ook de biodiversiteit en de groen/blauwe structuur in de stedelijke omgeving en zijn volledig recyclebaar bij ontmanteling. Verspreiding van microplastics naar de omgeving vindt bij natuurgrasvelden niet plaats.
De positieve beleving van natuurgrasvelden herkent iedereen. Dat natuurgrasvelden een serieus positief effect hebben op het welzijn van mensen is misschien niet bij iedereen bekend. Sportcomplexen waarin groen een belangrijke rol speelt, kunnen bijdragen aan natuurbewustzijn en -onderwijs. Ook vangen natuurgrasvelden fijnstof en dempen het hitte-eiland effect waardoor gezondheidsklachten worden tegengegaan.
“Gras is belangrijk voor fijnstofreductie”
Impact voor stad het grootst
De aspecten waarop natuurgras een positief effect heeft, spelen het sterkst in de stedelijke omgeving, precies daar waar de meeste kunstgrasvelden zijn aangelegd. Daarom zou speciaal in de steden goed moeten worden nagedacht of de grotere bedrijfszekerheid van kunstgras wel opweegt tegen alle voordelen die natuurgras heeft.
Natuurgras levert een aantoonbare meerwaarde aan de beleving van de omgeving, ook buiten de tijd dat het veld wordt bespeeld, wat uiteindelijk het grootste deel van de tijd is. Dit in tegenstelling tot kunstgrasvelden, die alleen waarde voor de maatschappij hebben gedurende de tijd dat ze worden bespeeld.
Het onderzoek naar de meerwaarde van natuurgrasvelden voor de leefbare stad is recentelijk uitgevoerd op initiatief van de Branchevereniging Sport en Cultuurtechniek en Plantum, de brancheorganisatie van graszaadbedrijven.
